دنیا از دیدگاه عرفا

در مسافرت اگر دندان طمع را بکنی، سفر خوش می‎گذرد. در دنیا ما مسافریم.

"مصباح الهدی،مهدی طیّب، مبحث قناعت"

یکى دیگر از روحیّاتى که در اثر محبّت خدا و ثبات در توحید و نیل به اطمینان و یقین به‌وجود می‌آید، از یک سو، بی‌اهمّیّت دیدن ظواهر دنیا و زهد و بی‌رغبتى به آن و از سوى مقابل، مهم تلقّى کردن باطن و آخرت و رغبت و اهتمام به آن است. ¹

 

در نظر عارفان، دنیا تنها نمود و جلوه‌اى گذراست و همچون سرابى است که تنها جلوه‌اى از آب دارد ولى از واقعیّت و خواصّ آب بى بهره است و تشنه‌اى را سیراب نمى کند ......

به بیان دیگر دنیا و آنچه در آن دیده مى شود رؤیایى بیش نیست که لحظاتى شخص را به خود مشغول مى کند و پس از بیدارى، اثرى از آن بر جا نمى باشد. پیامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)  مى فرمایند:اَلنّاسُ نیامٌ فَاِذا ماتوا انتَبَهوا: مردم در خوابند و هنگامى که به موت نایل شدند، بیدار مى گردند.² آنچه شخص در خواب مى بیند رؤیایى بیش نیست. امام حسین(علیه السّلام) مى فرمایند: وَ اعلَموا اَنَّ الدُّنیا حَلوَها وَ مُرَّها حُلمٌ وَ الاِنتِباهُ فِى الآخِرَةِ :بدانید شیرینى ها و تلخى هاى دنیا رؤیاست و بیدارى، در آخرت است.³ امام باقر(علیه السّلام) نیز مى فرمایند: اَنزِلِ الدُّنیا کَمَنزِلٍ نَزَلتَهُ ثُمَّ ارتَحَلتَ عَنهُ اَو کَمالٍ وَجَدتَهُ فى مَنامِکَ فَاستَیقَظتَ وَ لَیسَ مَعَکَ مِنهُ شىءٌ. اِنَّما ضَرَبتُ لَکَ هذا مَثَلا ِلأَنَّها عِندَ اَهلِ اللُّبِّ وَ العِلمِ بِاللهِ کَفَىءِ الظَّلالِ :در دنیا همچون منزلى که در آن فرود آمده‌اى و سپس از آن سفر کرده‌اى، منزل کن. یا با آن همچون مالى که در خوابت آن را یافته‌اى و سپس بیدار شده‌اى و چیزى از آن در بیدارى با تو نیست، رفتارکن. بدین سبب این مثال را براى تو زدم که نزد اهل خرد و معرفت الله، دنیا همچون سایه ى درحال برچیده شدن است.⁴ و نیز مى فرمایند: هَلِ الدُّنیا اِلّا دابَّةٌ رَکِبتَها فى مَنامِکَ فَاستَیقَظتَ وَ اَنتَ عَلى فِراشِکَ غَیرَ راکبٍ :آیا دنیا جز مرکبى که در رؤیایت بر آن سوار شدى، سپس بیدار شدى در حالى که در بسترت بودى و بر چیزى سوار نبودى، چیزى هست؟⁵

»دنیا قبر مؤمن است و قبر، یا روضه‎ای از باغ‎های بهشت است و یا حفره‎ای از حفره‌های دوزخ؛ اِمّا رَوْضَةٌ مِنْ رِیاضِ الجَنانِ وَ اِمّا حُفْرَةٌ مِنْ حُفَرِ النّیرانِ. ان‎شاءالله دائم از نار کم شود و همه را جنان در بر بگیرد.

 

»دنیا قبر مؤمن است. شیعیان امیرالمؤمنین علیه‎السّلام قبرشان همین دنیاستو لذا هر چه در روایات در مورد عالم قبر گفته شده است را می‎توانند در زندگی دنیویشان پیدا کنند. در دنیا دو دسته افراد به سراغ مؤمن می‎آیند و معاشر او هستند؛ یک دسته کسانی که او را اذیت می‎کنند و غصّه‎دار و محزون می‎کنند، یک دسته هم کسانی که به او محبّت می‎کنند و به او بشارت می‎دهند و او را خوشحال می‎کنند. این دو دسته هم‌نشین و معاشر خوب و بد مال عمل خود آدم است. این رفیق‎ها با هم مقابله می‎کنند و هر کدام که غالب شد، دسته‎ی مقابل بساطش را جمع می‎کند و می‎رود.

 

ان‎شاء‎الله طوری عمل کنیم که رفقای خوب زیاد شوند. از خدا بخواه که رفقای اهل دنیا را کم کنی و رفقای خوبت را زیاد کنی. کسی که رفقای قشنگش بروند و آشغال‎ها باقی بمانند، خیلی به او سخت می‎گذرد و اگر آشغال‎ها بروند و قشنگ‎ها بمانند، خیلی به او خوش می‎گذرد. خدا دو قبر برای مؤمن قرار نمی‎دهد. اگر مؤمن حواسش جمع باشد و این را پیدا کند که همین دنیا قبر اوست، دیگر پس از فوت فشار قبر و حساب قیامت نخواهد داشت، ولی اگر این را نفهمد، همه‎ی آنها پس از فوتش برای او وجود خواهد داشت. انبیاء علیهم‎السّلام خواسته‎های مردم را برمی‎آورند و فشار قبر را از مردم برمی‎دارند. کسی که حاجات کسی را برآورده کند، فشار قبر را از او برداشته است و خدا هم فشار قبر را از خود او برمی‎دارد.

 

نان نداشتن، پول نداشتن، قدرت نداشتن بر انجام کاری که فرد می‎خواهد انجام دهد، اینها فشار قبر مؤمن است. کمک کنید فشار قبر را از مردم بردارید، چون خدا فشار قبر را در دنیا و بعد از مرگ، از شما بر می‎دارد. اگر اشخاص بزرگ را شناختی و توانستی فشار قبر یکی از آنها را کم کنی، برای همه فشار برداشته می‎شود. ان‎شاء‎الله خدا فشار قبر را در دنیا از همه بردارد.

 

- (دریافت فایل صوتی) شرح این فراز از کتاب گرانسنگ مصباح الهدی توسّط استاد مهدی طیّب [ حجم: 3.19 مگابایت و زمان: 27 دقیقه]